Faalangst en stress om te presteren, we hebben er allemaal al wel eens last van. Stress om voor een groep te spreken, stress om een examen af te leggen, stress om iemand iets te zeggen wat moeilijk is. In de meeste gevallen helpt de stress ons om veel beter te presteren. We zijn alert en we kunnen net dat ietsje meer wat zonder die stress nooit mogelijk zou zijn. MAAR ... voor sommige mensen is dit dé HEL. De doodsangsten op voorhand en de negatieve stress op het moment zelf maakt dat sommige mensen helemaal verlammen en zelfs blokkeren. Het lukt van geen kanten om te presteren. Wat kun je daaraan doen? Dat bespreek ik graag in dit artikel.



Ik kreeg een boeiende vraag van een lezer. Ze schreef dat ze bijna 20 jaar muziek speelt in een harmonie en dat ze nog steeds last heeft van stress voor een concert. In die zin dat ze erdoor ook werkelijk minder goed speelt, terwijl ze het wel kán. Sinds september speelt ze een nieuw instrument en moet daarvoor moet ze soms ook een stukje solo spelen voor publiek. De angst is ontzettend groot, terwijl ze het stukje perfect kan spelen. Op het werk geeft ze ook af en toe infoavonden en daar is de stress ook altijd in meer of mindere mate aanwezig. Haar vraag is simpel: kun je daar eigenlijk van af geraken, van die (negatieve) stress?

De vraag van deze lezeres is wellicht voor heel wat mensen herkenbaar. Je wil het goed doen en er hangt wel wat van af. De druk om goed te presteren stijgt. De druk wordt zelfs zo groot dat je er lichamelijk en mentaal écht last van hebt.

 

Wat is faalangst?

Faalangst is de angst om bij een prestatie te mislukken. Het ontstaat vooral in situaties waarbij je beoordeeld wordt (of denkt te worden). De prestatie leveren zonder beoordeling lukt perfect, maar vanaf het moment dat er wel een beoordeling is, gaat het fout.

Bij faalangst is er heel vaak de onderliggende reden dat de persoon in kwestie angst heeft om de waardering van de belangrijke ander (vrienden, familie, ... ) te verliezen. Hierdoor blokkeert men, of haakt men af. Of gaat men net veel harder werken, zo hard dat ze zelden nog ontspannen zijn.

Iemand met faalangst heeft last van: hoofdpijn, gespannenheid, maag- of darmklachten (diarree/braken), hartkloppingen, transpireren, hyperventilatie, piekeren, nagelbijten, ...

Actieve en passieve faalangst

Bij faalangst heb je twee vormen: actieve en passieve faalangst.

De twee worden veroorzaakt door de angst om het niet goed te doen en om negatief beoordeeld te worden. Mensen met actieve faalangst gaan in overdrive, ze oefenen ontzettend veel om zeker te zijn dat ze niet "mislukken". Mensen met passieve faalangst worden vaak niet herkend als iemand met faalangst, integendeel. Vaak worden ze gezien als luierik of als uitsteller. Ze vluchten weg van dat wat ze te doen hebben.

Wat werkt NIET bij faalangst of prestatiedruk?

Mensen die last hebben van faalangst of negatieve stress voor een prestatie, kunnen al wel eens in deze valkuilen trappen:

• Denken dat je moet slagen, want mislukken is voor losers.
• Vooral blijven oefenen, blijven studeren en vooral geen pauze nemen. Daar is geen tijd voor!
• Zoveel mogelijk doemscenario's bedenken voor als het misgaat.
• Kijk naar succesvolle mensen en bedenk je vooral dat jij dat nooit zal kunnen.
• Vooral geen hulp aanvaarden van andere mensen. Dit is iets wat jij alleen moet kunnen en doen!

Herken jij deze valkuilen?

Hoe dan wel (beter) omgaan met faalangst?

In het omgaan met stress en faalangst, zijn er verschillende fasen waarbij je iets kan doen. Eerst en vooral is er de voorbereiding voor een prestatie, de fase van de prestatie zelf en de fase na de prestatie.

Een goede voorbereiding

Uiteraard is oefenen of studeren enorm belangrijk. Maar ook mentaal kun je je goed voorbereiden op je prestatie.

• visualiseer het einde van jouw prestatie waarbij de prestatie goed genoeg was
• jezelf toespreken dat de prestatie zonder publiek (beoordeling) prima gaat, dus ook met publiek (of beoordeling)
• weten dat mislukken mag en dat niemand ons daarvoor minder graag zal zien
• leren omgaan met piekeren

Tijdens de prestatie

Als het moment is aangebroken waarbij je "moet" presteren, dan is focus ontzettend belangrijk. Maar op zo'n manier dat je dit "ontspannen" kunt doen. Het is net zoals een viool, de snaar moet gespannen zijn ... maar niet overspannen.

Hanteringsgedachten helpen om je ook mentaal tot rust te brengen:

• het is oké als ik misluk
• iedereen maakt wel eens een fout
• als ik misluk, zullen mensen me wel nog graag zien
• fouten maken mag, het is een experiment
• ...

En dan is het gewoon een kwestie om net voor de prestatie te doen waar jij nood aan hebt. Voor sommige mensen betekent dit zichzelf even afzonderen van alle drukte, voor anderen is het net andere mensen opzoeken. De een wil het nog eens allemaal doornemen en de ander wil dat net niet.

Doe dus vooral waar jij nood aan hebt.

Na de prestatie

Dan is het een kwestie van tijd te nemen om te genieten. Richt je aandacht niet op wat beter kon, maar wel op dat wat goed was. Niet is perfect, het kan altijd beter. Oftewel: Niet perfect en toch heel erg gelukkig.

Vraag: hoe ga jij om met faalangst en negatieve stress voor een prestatie?