Omgaan met Frustratie en Boosheid

Frustratie en boosheid kennen we allemaal. Onze jongste dochter Sien is 1 jaar en een plezier om naar te kijken. Ze wil zo graag kunnen wat haar grote zussen Marie en Emma doen en dat frustreert haar. Grappig om te zien zo’n babyfrustraties. Mijn kinderen zijn tegelijkertijd ook een ware spiegel voor mezelf. Die kleine frustraties zijn zo herkenbaar. In mijn leven kom ik bijna dagelijks situaties tegen waarbij iets niet lukt, iemand niet luistert, ik zorgen heb, etc…
In dit artikel ga ik graag in op het thema frustratie en wat je kunt doen om met de dagelijkse irritaties om te gaan voordat ze je leven beheersen.

Een zeer herkenbaar en grappig filmpje kwam ik tegen in een kerkje in Veldegem (of all places). Het gaat over een monnik die wil mediteren, maar telkens gestoord wordt in z’n meditatie door een vlieg.

Maak kennis met de verschillende delen van ons brein

Om frustratie of boosheid, of gelijk welke emotie, beter te leren begrijpen, moeten we eerst wat meer leren over ons brein.
Er zijn drie belangrijke delen in ons brein:

• het reptielenbrein
• het zoogdierenbrein
• het menselijk brein

Het reptielenbrein is het meest primitieve gedeelte van onze hersenen en kwam zo’n 500 miljoen jaren geleden tot stand. Dit deel van onze hersenen is verantwoordelijk voor het voortbestaan van ons lichaam. Het stuurt onze automatische mechanismen, zoals ademhaling, bloedsomloop, hartslag, temperatuurregeling. En het staat ook in voor onze overlevingsinstincten en onze voortplantingsgedrag.

Dit stukje van hersenen werkt ook bijzonder snel en is geprogrammeerd om te overleven in moeilijke en gevaarlijke omstandigheden.
Het reptielenbrein scant op de achtergrond de omgeving en is op zoek naar gevaar en zorgt indien nodig voor de fight, flight or freeze reactie.

Het zoogdierenbrein ofwel mimisch systeem is er later bijgekomen onder invloed van de veranderende omstandigheden (evolutie).
Dit deel van de hersenen speelt een grote rol bij emotionele reacties die met overleven te maken hebben. Het zoogdierenbrein ontvangt signalen vanuit het reptielenbrein en zet deze om in emoties. Emoties zijn dus lichamelijke reacties die ons van gevaar weg moeten leiden. We zijn ons vaak niet bewust dat ons lichaam constant emoties opwekt.

Het menselijk brein is het laatst ontwikkelde deel van ons brein. Dit deel is slechts 100.000 jaar oud. Dankzij dit deel van de hersenen kunnen we denken en leveren we prachtige intellectuele prestaties. Maar tegelijkertijd hebben we het als mens vaak erg moeilijk om ons reptielenbrein of zoogdierenbrein te overstijgen.

Met dit mooi pakketje hersenen, ondergaan we met z’n allen drie patronen, oftewel de drie subtiele gewoontes van de geest: afkeer, gehechtheid en onwetendheid. Het zijn trouwens drie elementen die in het boeddhisme gezien worden als oorzaak van ons lijden.

1. Afkeer of aversie, het wegduwen van onaangename ervaringen
Een eerste patroon die we (vaak onbewust) ondergaan is het wegduwen van onaangename ervaringen. Je hebt ooit een nare ervaring gehad, wel dat wil je niet meer opnieuw. We staan niet meer open voor een nieuwe ervaring, omdat we bang zijn dat we opnieuw dezelfde onaangename ervaring zullen krijgen.

2. Gehechtheid of verlangen, het meer willen van een aangename ervaring
Een andere subtiele gewoonte van ons brein is dat we vaak meer willen van iets wat wel aangenaam is.

3. Onwetendheid of begoocheling
Een laatste subtiele gewoonte is dat we onwetend zijn of onszelf iets wijs maken. In elk verhaal is de context zeer belangrijk: welke elementen spelen allemaal mee, wie is er bij betrokken en wat is hun verhaal, … ? Of we dromen weg uit het moment, naar de dingen in onze fantasie. We zijn afwezig. Dit gebeurt vaak als we de situatie saai of vervelend vinden.

Vanwaar komt boosheid en frustratie (of andere emoties)?

Frustratie of boosheid ontstaat vaak vanuit een verwachtingspatroon, je doelen, je verlangens en je vaardigheden om met een bepaalde situatie om te gaan. Wanneer iets aan je verwachting voldoet, dan ervaar je tevredenheid. Is dat niet het geval, dan ervaar je ontevredenheid.
De sleutel in omgaan met frustratie is dus leren omgaan met je verwachtingen en gehechtheid. En eerder te leven vanuit een zekere mildheid naar alles wat zich aandient.

Aandachtstraining of meditatie geeft je inzicht in hoe je brein werkt. Je leert de patronen kennen die je (vaak onbewust) ondergaat maar waar je wel een actie aan koppelt.

Hierover schreef ik in het verleden deze artikel:

• Welke innerlijke wolf voed jij? 
• Jezelf accepteren? Word beste vriend met je innerlijke criticus
• De kunst van het loslaten: of hoe je negatieve gevoelens of ervaringen accepteert
• Hou jij jezelf KLEIN door negatieve gedachten en belemmerende overtuigingen

Besluit

De golven op zee kun je niet tegenhouden, maar je kunt wel leren surfen.

De manier waarop de monnik in het filmpje omgaat met de vlieg en de kikker, is hoe wij vaak omgaan met onze innerlijke processen. We duwen iets wat niet leuk is weg, of we willen meer en meer en meer. Het kan enorm bevrijdend zijn om als toeschouwer te kijken naar die neigingen, maar er verder niet op in te gaan.

Het is met een zekere mildheid kijken naar en het observeren van de emoties die voorbij komen, zonder meer. Je zou het eens moeten proberen, het is de sleutel tot een eenvoudiger leven!

Aandachtstraining of meditatie

Starten met mediteren is niet zo eenvoudig als je het “op je eentje” moet doen. Daarom heb ik voor jou een oefening opgenomen die je kunt doen wanneer het jou past.

Neem even de tijd, zet je op een rustige plek en duw op de startknop. Ik vertel je daarna graag wat we gaan doen…

Vraag: Hoe ga jij om met gevoelens zoals boosheid en frustratie?