Soms is mijn enthousiasme en mijn wilskracht veel groter dan mijn beschikbare tijd of mogelijkheden. Voeg daar nog eens aan toe dat ik soms moeilijk compromissen kan sluiten en al zeker moeite heb om te kiezen. Als we vervolgens afronden met het feit dat ik ongeduldig ben, het liefst het allemaal nu heb en doe, perfectionistisch van aard ben en ambitieus …. dan kun je je wel voorstellen dat ik vroeg of laat in de problemen kom. En dat is mij zeker en vast al overkomen. Toen ik 20 jaar was, had ik mijn eerste burn-out. Ik hoop dat het mijn laatste was, maar … zoals ik mezelf soms bezig zie, kan ik dat niet verzekeren. Hoe komt het toch dat voor jezelf zorgen zo moeilijk is?



Ik ben me bewust dat ik me met dit artikel zeer kwetsbaar opstel. Want, zeg nu zelf … hoe kan ik als coach en therapeut andere mensen helpen als ik zelf zo’n complex leven heb en vaak in gevecht ben met mijn eigen demonen.

Maar anderzijds wil ik tonen dat het ook gewoon iets diep menselijk is. Veel mensen worstelen ermee. Wist je bijvoorbeeld dat 9,6% van de werknemers en 10,2% van de zelfstandige ondernemers in Vlaanderen kampen met acute psychische vermoeidheid of burn-outklachten? Dat blijkt uit onderzoek in 2014 van de SERV-Stichting Innovatie & Arbeid.

Burn-out kent vele gezichten. En 1 op de 10 heeft er, volgens de cijfers, op dit moment mee te kampen. Dat is bijzonder veel en het aantal stijgt jaar na jaar. De druk in de maatschappij ook. En de illusie van de maakbaarheid van de mens in onze samenleving doet er geen goed aan. Wie niet lukt in het leven is een loser, en als je het niet ver schopt, is dat je eigen schuld. Wie niet beschikt over superpower hoort er niet langer bij. Wie geen idealen en te weinig ambitie heeft is een slappeling. Hoe lang gaan we die fabeltjes nog tolereren? 

Ik ben zeer gevoelig geworden aan de signalen van “burn-out” bij mezelf, waardoor ik ook heel erg goed mijn grenzen aanvoel. Het lukt me zeker niet altijd om ook mijn grenzen te respecteren. Maar hé … ik heb nog een heel leven voor me om daarmee te experimenteren :-)

De start van mijn Burn-out

Een tijdje terug schreef ik over mijn allereerste werkerving als jonge knaap. Ik werkte als opvoeder in een huis voor bijzondere jeugdzorg. Ik vertelde in dat artikel hoe ik op een bepaalde dag mijn ontslag nam. Het was de druppel en het begin van enkele moeilijke maanden. Mijn burn-out was een feit.

Wat ik me herinner is dat ik in de auto zat en niet kon ophouden met wenen. Het is 20 jaar geleden, en toch kan ik me die autorit nog goed herinneren. Enkele momenten later lag ik in mijn bed en stond de dokter naast mijn bed. Hij schreef me thuis voor enkele weken. Ik wou snel duidelijkheid voor mij, maar ook voor mijn werkgever, dus besloot ik om ontslag te nemen. Geen evidente keuze, maar wel de juiste voor mij op dat moment.

Burn-out en z'n voorloper: Stress

Stress kun je vergelijken met koorts. Het is een signaal dat er iets niet klopt.

De essentie van gezond met stress omgaan, ligt in de verhouding tussen je draaglast, hoofdzakelijk afkomstig uit de omgeving, en je individuele draagkracht. Deze verhouding is de belasting of de stress. Je kan dit het eenvoudigst voorstellen met een balans.

• De draaglast kunnen we min of meer objectief omschrijven. Dat is bijvoorbeeld de hoeveelheid werk, het geluid om je heen, life-events, ...  Het zijn de stressbronnen buiten jezelf.
• De draagkracht is subjectief en individueel verschillend. Je draagkracht kan afhankelijk zijn van de sociale steun die je krijgt, hoe je met problemen omgaat, hoe perfectionistisch je bent en of je vaak neen kan zeggen.

Het vinden van een evenwicht tussen wat je omgeving (of jezelf)  je oplegt (de draaglast) en wat je zelf aankunt (draagkracht) is de sleutel voor een sprankelend en gezond leven.

De balans opnieuw in evenwicht brengen is vrij simpel en door de draagkracht te verhogen (gezonde voeding, bewegen, iets leuk doen, ontspanning, vroeger gaan slapen, een badje nemen, ... ), en/of de draaglast te verminderen (schrappen wat teveel is, nee zeggen, etc... ). Vaak is het verhogen van de draagkracht het eerste en enige dat je soms kan doen, maar dit doet al erg veel met die balans.

Als de rekker breekt, is het voorbij

Ken je zo’n bruine dikke rekker om een boterhamdoos mee dicht te houden? Wel, je lichaam en geest is net zo’n bruine rekker. Het is veerkrachtig, zeker als je jong bent. Stress en overdaad trekt wel soms hevig aan die rekker, maar de rekker is veerkrachtig en kan dat aan. Tenzij het heel vaak spanning te verduren krijgt. Ook ouderdom doet die rekker wat verduren. Als de rekker onder hevige en langdurige spanning komt te staan, dan kan het zijn dat de rekker breekt. Een burn-out of zelfs depressie dient zich aan.

En dan is het voorbij. Een rekker kun je niet meer aan elkaar knopen, toch niet zonder beschadiging. Het is voorbij.

De rest van je leven blijf je overgevoelig aan stress en de burn-out blijft om de hoek loeren.

Is burn-out nodig voor een gezondere levenshouding?

Ik krijg soms de vraag als ik training geef over het onderwerp of het niet net nodig is dat mensen een burn-out meemaken, want “crisis als kans” weet je. "En misschien moeten mensen maar eens voelen wat het is, om het daarna niet meer te willen."

Ik weet eerlijk gezegd nooit wat ik daarop moet antwoorden. Mijn principe is dat onnodig lijden nooit nodig is.

Hoe komt het toch dat wij niet van nature goed voor onszelf kunnen zorgen? Het antwoord lijkt simpel: we hebben het nooit geleerd. Wat we wel geleerd hebben is om te presteren als een gek, reeds van in de kleuterklas, en daarom juist goedkeuring te krijgen.

Wat kun je doen als burn-out achter een hoekje loert?

1. Stoppen met gas geven

Als het druk is, hebben we de neiging om een tandje bij te steken. Maar heb jij ooit al een vastgereden auto uit de modder zien rijden door extra gas te geven? Nee, integendeel … als een auto extra gas geeft, graaft die zich nog dieper in de modder. Het enige wat helpt is stoppen, kijken en traag en weinig gas geven.

2. Kijken naar wat belangrijk is en schrappen

Ben je gestopt? Goed zo. Nu kun je ook kijken naar wat belangrijk is. Ik schreef een tijdje terug het artikel “moeite met kiezen, een levenskompas helpt je”. In dit artikel beschreef ik ook de belangrijkste levensdomeinen. Het is een fantastische oefening om opnieuw helder te kijken en te weten wat nodig is om verder je pad te bewandelen.

3. Goed voor je lichaam zorgen

In stressvolle periodes hebben we vaak de neiging om er nog een schepje bovenop te doen door minder te slapen, ongezonder te eten, etc ... het zijn trouwens mooie signalen waaraan je bij jezelf kunt herkennen hoe het met je is. Als ik bijvoorbeeld minder ga joggen, dan weet ik vaak hoe laat het is. Wat we uiteraard niet gaan doen, is daarin meegaan. Goed voor jezelf zorgen wil zeggen dat je ook in die moeilijke periodes je gezonde levensgewoontes wilt aanhouden: gezonde voeding, bewegen ... en dat allemaal met mate.

Vraag: wat is jouw ervaring met Burn-out? De medelezers zijn vast benieuwd naar jouw verhaal en tips!