Hoop je dat Kerst en Nieuwjaar snel voorbij zijn? Kijk je er tegenop om naar familie te gaan of om zelf de keukenprinses uit te hangen? Weet je niet welke cadeautjes te kopen omdat je bang bent dat niets goed genoeg zal zijn? Waarom kijken we zo op tegen deze periode? En wat zijn vaak voorkomende familievragen die het kerstfeest flink kunnen verzieken? Barbara Claeys van Libelle vroeg mij en mijn moeder (Chantal Wtterwulghe, ook psychotherapeute) in een dubbelinterview advies en maakte er een mooi artikel van. Uiteraard deel ik graag dit artikel met jou!

VRAAG 1: Ook al kan ze de organisatie van het kerstfeest niet meer aan, toch staat mama erop dat we kerst in het ouderlijke huis blijven vieren

Sarah (44): ‘Als kind al was kerstavond de mooiste avond van het jaar. Ik ben de jongste van zes. En elk jaar opnieuw vierden we kerst met alles erop en eraan. Een grote kerstboom in de woonkamer en mama die dagenlang het grote kerstdiner voorbereidde. Ik herinner me vooral die heerlijke geuren. En de gezelligheid die dan meer dan ooit in huis hing. Ook toen we niet meer thuis woonden, stond mama erop om kerst in het ouderlijke huis te vieren. De familietraditie mocht niet doorbroken worden. En ook al zagen we dat die avond haar steeds meer uitputte en het kerstdiner steeds schaarser werd omdat ze de organisatie van grote diners niet meer aankon, toch durfde niemand te opperen om het een volgende kerst anders aan te pakken. Puur omdat we haar dit niet willen ontnemen. Bovendien weten we ook niet hoe we het dan wel kunnen aanpakken. Als mama het kerstfeest niet meer in handen neemt, wie moet het dan wel organiseren? Zal onze traditie dan nog wel overeind blijven? En hoe zal mama reageren? Zoveel dilemma’s. Zoveel vragen. Hoe moet dit nu?’ Antwoord: ‘Organiseer ruim een maand voor kerst een familiebijeenkomst waarop ook jullie moeder aanwezig is. Vertel haar dan dat jullie het heel erg appreciëren en ook fijn vinden om kerst bij haar thuis te vieren en dat jullie dat ook zo willen houden. Kerst bij mama vieren, daar kan namelijk niets tegenop! Maar om deze traditie staande te houden, kunnen jullie haar het volgende voorstellen: elk kind bereidt één gerecht voor. De één neemt het voorgerecht op zich, de andere het hoofdgerecht of dessert. Spreek ook af wie vlak voor het feest alles klaarzet, samen met je moeder. En wie nadien alles opruimt en op orde brengt. Dat jullie allemaal kerst in het ouderlijke huis willen blijven vieren, is de belangrijkste boodschap die je moeder moet krijgen! De rest komt dan vanzelf wel goed.’

VRAAG 2: Ik ben het beu om elk jaar opnieuw het kerstfeest op mij te nemen

Fabienne (39): Zes jaar geleden vierden we voor het eerst kerst bij ons thuis. De ouders, broers, zussen, neefjes en nichten… Iedereen was er. Het werd een superfeest. Ik had onze woonkamer versierd en superlekker gekookt. De dag nadien regende het complimentjes. Ook het volgende jaar nam ik de organisatie op mij en was de hele familie welkom bij ons thuis. Zonder dat ik het besefte werd het een evidentie: Kerst vieren we bij Fabienne! Ook nu weer. Ik loop al weken gespannen rond. Dag en nacht ben ik bezig met lijstjes maken en recepten bedenken. En dan die boodschappen doen. Zo tijdrovend. En duur. Eerlijk waar, ik begin het beu te worden om alle kerstgedoe op mij te nemen. Maar ik heb het gevoel dat ik nooit meer terug kan. En dat ik de traditie van het samen vieren in gevaar breng als ik de familie vertel dat ik graag eens een jaartje pas. Hoe pak ik dat het beste aan?’ Antwoord: Een vaak voorkomend probleem waar meerdere oplossingen voor mogelijk zijn! Maak één grote lijst met verschillende deelopdrachten en stuur die lijst aan alle ‘meevierders’ door met de vraag wie wat op zich wil nemen. Zo wordt het werk alvast verdeeld. Elke opdracht zal geld kosten dus de totale kost van het feestje zal ongetwijfeld ter sprake komen. Stel voor dat alle briefjes van gemaakte onkosten in één pot verzameld worden en na het feest gedeeld worden door het aantal feestvierders. Vind je het moeilijk om dit allemaal voor te stellen? Praat dan eerst even met degenen van wie je weet dat ze je zullen begrijpen. Dan sta je niet alleen als je dit voorstel doet. Wil je echt eens een jaartje passen? Vier dan dit jaar op bovenstaande manier kerst en vraag tijdens het kerstfeestje even de aandacht. Vertel dan dat je het volgende jaar graag de  fakkel van verantwoordelijkheid eens doorgeeft aan iemand anders. Wie is kandidaat? Op feestjes is iedereen meestal goedgezind, dus ook dat zal wel loslopen!’

VRAAG 3: Zowel mijn schoonouders als ouders staan erop dat we kerstavond bij hen vieren. En dat zorgt voor zoveel spanning in huis

Tamara (40): ‘Elk jaar opnieuw hangt er net voor kerst een enorme spanning in huis. Zowel mijn schoonouders als mijn ouders staan erop dat we kerstavond bij hen vieren. Zo nemen we sinds drie jaar de aperitief en het voorgerecht bij de ene ouders en het hoofdgerecht en dessert bij de andere. Ook al wonen ze niet ver van elkaar, toch is het zo stresserend om van hot naar her te racen. Vooral de kinderen vinden dit echt niet fijn. Hoe kunnen we dit de volgende jaren toch anders aanpakken?’ Antwoord: Nodig je schoonouders en ouders op de koffie uit, ruim voor kerst. Vertel hen dat die gesplitste kerstavond niet goed aanvoelt. Je bent bij de ene en weet dat je naar de andere moet. En omgekeerd. Dit is noch voor hen noch voor jullie leuk. En bied dan verschillende oplossingen aan:

• Kerstavond bij de ene ouders, kerstdag bij de andere. Om dan het volgende jaar het omgekeerd aan te pakken.
• Willen ze echt enkel kerstavond, dan vieren jullie het ene jaar bij de ene ouders en het andere jaar bij de andere.
• Misschien is een gezamenlijke kerstavond ook wel een goed alternatief?
• Komen jullie er echt niet uit, vier dan voortaan kerstavond met het gezin thuis en nodig de ouders uit om op kerstdag samen te vieren.

Een gewoonte doorbreken is nooit simpel. Maar als je dit uitlegt terwijl iedereen samen is, groeit er misschien wel begrip voor het feit dat jullie als gezin door de ouders in tweeën getrokken worden. Fingers crossed!’

VRAAG 4: Peter wil op kerst enkel de ouders uitnodigen, ik wil ook de rest van de familie erbij. Omdat Kerst voor mij het familiefeest bij uitstek is!

Marjan (47): ‘Ik houd van grote feesten, mijn man viert liever in kleine kring. En dat zorgt vooral bij kerst voor spanning. Peter wil enkel de ouders uitnodigen. Ik wil ook de zussen, broers en kleinkinderen erbij. Kerst is het familiefeest bij uitstek, vind ik. Iedereen moet er dan bij zijn. Maar jammer genoeg denkt mijn man daar helemaal anders over. Hoe kunnen we deze spanning toch oplossen?’ Antwoord: Er is van beide kanten dringend wat water in de wijn nodig. Misschien is je man bereid om de kleine kring iets uit te breiden en ben jij bereid om de grote kring iets in te krimpen? Of je viert het ene jaar in kleine kring en het andere jaar in grotere kring? Je kunt het ook opsplitsen: een klein kerstfeest zoals je het man het wil, om dan op een andere dag uitgebreider te feesten. Met oud en nieuw bijvoorbeeld. Of misschien is je man bereid om toe te geven aan je verlangen om kerst groots te vieren als je belooft dat andere gelegenheden wel in kleinere kring gevierd kunnen worden?

Vraag 5: Ik zou graag kerstavond op mijn eentje doorbrengen. Die fake familietoestanden zeggen me helemaal niets

Annemie (38): ‘Ik ben al jaren vrijgezel. Kerst is een verschrikking voor me. Al die gelukkige koppels om me heen. Zoveel liefde en warmte. En ik zit nog maar eens zonder partner aan tafel. En ja, dat wekt telkens weer dezelfde vragen en opmerkingen op. ‘Wanneer geraak jij nu eens van de straat?’ of ‘Ben je dan zo moeilijk dat geen enkele man je wil?’ Om dan getrakteerd te worden op de alom bekende lachsalvo’s. Ik zou zo graag kerstavond helemaal alleen doorbrengen. Die fake familietoestanden zeggen me helemaal niets. Geef me maar een goede film en een gezellige avond op de bank. Maar ik durf dit niet eens te opperen. Zo bang voor de reacties. Dus zal ik ook dit jaar maar weer alle moed in handen nemen en met de glimlach aan dat verdomde kerstfeest beginnen. Ik kan toch niet anders?’ Antwoord: Kerst is een moeilijk feest voor mensen die alleen leven. Niet omdat ze alleen leven, wel omdat de mensen in hun omgeving dan pas oog hebben voor dat alleen zijn. Blijkbaar blijft het uitgangspunt dat je pas volledig bent als je onderdeel  van een koppel bent. En dit terwijl steeds meer mensen verkiezen om alleen te blijven. Niemand hoeft zich hiervoor te verantwoorden! Misschien moet je toch eens durven je zin door te zetten, Annemie? En ruim op voorhand laten weten dat je dit jaar niet naar het kerstfeest komt. Een reden hoef je niet eens op te geven. Als er toch aangedrongen wordt, dan mag je heel eerlijk zijn en zeggen dat je er al lang van droomt om kerst in je eentje en met een goede film te vieren. En dat dit voor jou minder pijnlijk is dan alleen aanwezig te zijn tussen koppels. Je krijgt gegarandeerd weer reactie. Maar bijt je door, dan heb je dit jaar ongetwijfeld een heel gezellige kerst!

VRAAG 6: Mijn zoontje wil kerst liever bij zijn vader vieren. En dat doet me zo’n pijn

Eva (33): ‘Mijn man en ik gingen vijf jaar geleden uit elkaar. Ons zoontje Bent was toen vier. We kozen heel bewust voor co-ouderschap. En dat werkt prima. Op één dag in het jaar na. Mijn man en ik willen Bent op kerstdag graag zo dicht mogelijk bij ons. En tot twee jaar geleden verliep ook dit vlot. Het ene jaar bleef Bent op kerst bij mij, het volgende jaar bleef hij bij zijn vader. Totdat Bent op zijn zevende te kennen gaf dat hij kerst liever met papa vierde. Ik vier kerst met mijn ouders en zus. Mijn ex-man viert kerst met zijn nieuwe vriendin, haar twee kinderen en hun gezamenlijk dochtertje. Het halfzusje van Bent dus. Bent vindt het daar veel gezelliger. Met de kinderen van zijn stiefmama klikt het echt. Ik was zo van de kaart toen ik dat hoorde dat ik hem zijn zin gaf. En ook vorig jaar bleef Bent op kerst bij zijn papa omdat ze met het gezin gingen skiën en Bent er heel graag bij zou zijn. Ik zette alle hoop op de komende kerst. Totdat Bent vorige week zei dat hij ook dit jaar bij zijn vader wilde blijven. Mijn hart brak. Toen ik het er met mijn ex-man over had, zei hij meteen dat Bent groot genoeg was om dit zelf te kiezen. Ik zou zo graag nog eens kerst met mijn zoontje vieren maar ben bang dat dit in de toekomst alleen maar moeilijker zal worden. Wat kan ik doen?' Antwoord: Je zoon is ondertussen negen jaar. Zijn keuze om kerst bij zijn vader te vieren is niet een keuze tegen jou. Het is een keuze om tussen andere kinderen te zijn of samen met hen op reis te gaan. En natuurlijk is dit voor een moeder niet leuk. Toch mag je dit niet als een afwijzing zien. Hoe pijnlijk het ook voor jou is, ik zou Bent echt zelf laten kiezen. Wat heb je aan een kind dat ‘verplicht’ wordt om kerst met jou te vieren? Maar ik zou wel een alternatief voorstellen. Prik een andere datum en vier dan jullie kerst. De eerste keer zal dit vreemd aanvoelen maar je zal snel merken dat jullie allebei die eigen kerst heel gewoon zullen gaan vinden. Maak er een mooi feestje van. En geniet dan van een zoon die het wél leuk vindt om die dag bij jou te zijn!

BESLUIT: Waarom is er zoveel spanning rond de feestdagen?

Alles peis en vree in de familie tijdens de kerstperiode? Niet bij iedereen! Kerst en nieuwjaar zijn voor heel wat families niet meteen de gezelligste periode van het jaar. Vaak hangt er flink wat spanning in de lucht en wordt er geroddeld en verweten. Hoe komt dat? Vier redenen waarom er vaak ruzie met de familie wordt gemaakt tijdens de feestdagen:

• Vaak komen dan je minst favoriete familieleden over de vloer. Die verplichte ontmoetingen zorgen voor heel wat spanning en frustratie.
• Familieleden lijken vaak heel sterk op elkaar. Net daardoor vallen de kleine verschillen extra hard op en gaan we daar ons na een tijdje aan irriteren.
• We spiegelen ons extra aan onze broers en zussen of aan de personen met wie je het meeste conflicten tijdens je jeugd had. Vooral mensen die hun familie niet vaak zien, zullen oude rivaliteit en vroegere ruzies weer naar boven halen.
• Met kerst zit je meestal uren aan een stuk samen binnen. De alcohol kan dan rijkelijk vloeien en je doet je tegoed aan een overdosis suiker. Geen wonder dat heel wat familiefeesten dan eindigen in een discussie.

De Gouden Tip om de feesten te overleven

Heb je het moeilijk tijdens die dagen, probeer dan toch te relativeren. Familie kies je niet zelf. Zielsverwanten binnen één familie zijn zeldzaam. Bouw naast je familie een goede vriendenkring uit waar helemaal niets ‘moet’ en waar je jezelf kan zijn. En stel je eigen familie samen. Vier met je zelf samengestelde familie ook feest en laat dit een tegenwicht zijn voor de ‘verplichte’ feesten!

Vraag: hoe overleef jij de eindejaarsfeesten?