Vlees? Ik eet het veel en graag. Maar op momenten dat ik erover nadenk, dan knaagt er toch iets. Lang geleden, toen ik 18 jaar was, heb ik enkele jaren vegetarisch gegeten. Niet uit principe, wel omdat de dokter me had aangeraden om wat minder vlees te eten. Minder vlees werd geen vlees. Het probleem was echter dat vegetarisme niet zo aanvaard was. Overal waar ik kwam moest ik me precies verantwoorden. En ook de vegetarische alternatieven waren vaak niet zo smakelijk (ook al hoefde ik geen "vleesvervangers").

Elk jaar kun je deelnemen aan de 40 dagen zonder vlees. En ik besloot om dit jaar ook deel te nemen. Mijn gezin doet met mij de eerste week ook mee. Om mij goed voor te bereiden besloot ik met al mijn vragen naar Christel te stappen. Zij besloot op 7-jarige leeftijd nooit meer vlees te eten, wel uit principe. Dat op zich vind ik al erg bijzonder. Dit artikel is dus een interview met Christel over vegetarisme. Veel leesplezier!



Dag Christel. Eerst en vooral bedankt dat je tijd wil maken voor mijn vragen over "vegetarisme". Ik heb heel wat vragen, zodat ik de 40 dagen zonder vlees goed kan doorstaan en wie weet wel langer. 

Coach Jan: Christel, wanneer heb jij beslist om zonder vlees te eten?

Christel: Ik was 7 toen ik voor het eerst in contact kwam met iemand die geen vlees at. Een vriendin van mijn zus bleef eten bij ons thuis. Ze vertelde ons dat ze vlees niet lekker vond en dat het een dikmaker was en daarom gestopt was met vlees eten. Mensen die iets niet eten om andere redenen dan intoleranties, was nieuw voor mij. Ik ben daarop beginnen nadenken over de waarom van vlees eten. Ik kwam al snel op de vraag "waarom moeten die dieren sterven voor mij om ze op te eten, terwijl ik perfect kan leven zonder vlees?". Die vriendin was immers het bewijs, dat dat kon. Dat in combinatie met mijn onmogelijkheid om films te kijken als "Lassie", "Old Yeller" en zelfs "Scruffy (v. Disney) zonder huilen en een hele nacht wakker liggen, bracht mij op "ik eet geen vlees meer". Ik was toen 8 ongeveer. Tegen die tijd was die vriendin al lang terug begonnen met vlees eten, btw, "het niet lekker vinden" bleek een mentaal hulpmiddeltje voor zichzelf om "kilo's kwijt te raken" :)

Een eigenlijk héél evidente keuze voor mij persoonlijk, maar een niet zo evidente weg, als kind.  Mijn ouders begrepen het niet, aanvaardden het niet. "Het kind had een ziekte in haar hoofd", was het idee in de familie. Het dieet in ons gezin was boerenkost, maar wel zeer bewust doordacht door ons mama: gezond en aangepast aan onze allergieën als kind (bv. lactose-intolerantie en intolerantie aan bewaarmiddelen & kleurstoffen), waardoor we nooit vetrijk aten, altijd veel groenten en "patatten" met een stuk vlees. Melk niet kon voor mijzelf, we kregen nooit snoep, frisdrank of waterijsjes, omdat we daar allen nogal allergisch op reageerden. Ons mama had al een hele weg afgelegd inzake voeding voor haar kinderen, zeg maar. Mijn ouders en grootouders investeerden in een eigen moestuin van biologische groenten, maar een wokpan bijvoorbeeld, was ongekend. Laat staan dat je geen vlees eet, dat was écht een brug te ver. "Ik zou nooit groot worden".

Elke "valling" die ik dan ook kreeg, was doordat het kind te koppig was. Ik heb urenlang aan tafel moeten zitten om dat ene stukje vlees op te eten. Vooral vanuit bezorgdheid om mijn gezondheid, uiteraard. Later begreep ik dat uiteraard veel beter. Tegen mijn 10e hadden ze het ongeveer aanvaard en gingen ze de strijd minder aan. Ze bleven het wel "vergeten" en het mij voorschotelen, nog tot mijn 12e ongeveer. Bij mijn nonkel was het erger :) Daar moest ik dikwijls 's middags gaan eten, maar hij zette me met m'n bord op de keldertrap, tot mijn vlees op was. Daar ging ik de strijd minder aan, omdat hij een pak dominanter was dan mijn ouders. Als ik kon, verstopte ik het vlees, en als ik echt niet anders kon, at ik het op.

Om samen te vatten: de waarom was toen héél simplistisch gevormd, in een kinderlijke manier van denken: "dat beestje moet niet doodgaan zodat ik het kan opeten, terwijl ik perfect kan leven zonder".

Coach Jan: Wat is de meest gestelde vraag die jij krijgt?

Christel:  Vooral: "Waarom?" Daarnaast:

• Wanneer heb je dat beslist?
• Hoe doe je dat? (met de volgende opmerking: "ik zou het niet kunnen missen")
• Hoe kan je nu lekker koken zonder vlees?
• Wat doe jij dan op restaurant?

Coach Jan: Wat zijn de effecten van eten zonder vlees die jij opmerkt?

Op lichamelijk vlak, heb ik daar geen antwoord op. Ik was zo jong toen ik -om te beginnen- de "stukken vlees" uit mijn dieet geschrapt heb, dat ik geen effecten heb opgemerkt. Men vraagt me wel eens hoe ik voldoende vitaminen binnen krijg, maar men heeft nooit tekorten vastgesteld, bij geen enkele check-up in mijn leven. Ik denk dat mijn lichaam daar gewoon aan geworden is in een heel vroeg stadium.

Op sociaal & voedingsvlak merk ik verschillende dingen, afhankelijk van de tijdsperiode in mijn leven. Voor mij persoonlijk liepen beide ook wat gelijk. In het begin was er onbegrip en afwijzing (zoals ik hierboven omschreef). Er waren toen ook weinig tot geen vervangers en geen enkele taverne of restaurant had een vegetarisch alternatief op het menu. Dan spreek ik uiteraard over waar ik opgroeide. Ik neem aan dat "over 't water" (zoals men dat bij ons zei), in de steden, die dingen wél al veel meer ingeburgerd waren. Destijds loste ik het op door gerechten te vragen die op de kaart stonden zonder het vlees. Iets wat ik tot op vandaag nog wel vaak moet doen.

Daarna, in mijn adolescentie, was er nieuwsgierigheid en bewondering (typisch aan die leeftijd denk ik wel), toen waren er de typische "volgers" in mijn sociale kringen die enkele dagen, weken, maanden... geen vlees meer gingen eten. Een enkeling hield het ook vol. Mijn ouders en familie bleven, en blijven, het wel een rariteit vinden.

Later werd het gewoner. In mijn studententijd kwam ik meer vegetariërs tegen en kwam ik al eens "niet- vragers" tegen. Ik kon de evolutie doorheen de jaren ook opmerken in de warenhuizen. Vroeger, toen mijn mama zich doodongerust maakte over mijn gezondheid, moest ze écht op zoek gaan naar gespecialiseerde winkels om simpele tofu te kopen (dat wilde ze dan af en toe per sé doen). Nu vind je een hele rayon aan vleesvervangers in elk warenhuis en is vegetarisch eten geen rariteit meer, denk ik. Wél is het pas de laatste jaren dat ik zo'n uitgebreid gamma aan vleesvervangers opmerk in de warenhuizen.

Op financieel vlak kan ik ook niet echt vergelijken. Ik denk dat het voor mij gelijk zou blijven, gezien ik mijn andere producten veelal bio koop.

Coach Jan: Heb je ooit "gezondigd", bewust of onbewust?

Christel: Zeker wel. De weg was niet evident, zoals ik zei. Ook niet voor mijzelf, ik had gewoon totaal geen kennis, noch een alternatief aanbod. Ook geen "mentor" ofzo, om het me te leren. Zonder de expliciete druk van de omgeving om wél vlees te eten, zondigde ik zelf, bewust. In het begin vond ik het bijvoorbeeld héél moeilijk om niet deel te kunnen nemen aan sociale "eetgelegenheden", zoals barbeque in de zomer, fondue bij kerst, een verjaardagsfeestje bij vriendjes, frietjes bij de frituur of chinees afhalen op zondag met de familie... Toen "zondigde" ik nog wel eens. Vooral omwille van "willen meedoen met dit leuke gebeuren". Daar ben ik pas mee gestopt toen ik 10 was.

Dat gaat maar over, "eten". Er was een veel langere weg te begaan, als je écht helemaal volgens je ideaal wil leven. Wist ik veel, hé. Het kostte me eerlijk gezegd, en jammer genoeg, nog een aantal jaren, om écht volgens mijn ideaal te leven. Soep in een restaurant heb ik nog jaren gegeten, terwijl ik later ontdekte (in mijn studentenwerk in een restaurant, toen was ik al 14) dat daar 50% runderbouillon in gebruikt wordt. Een jammere ontdekking toen, ik was er écht niet goed van....

Tot het internet écht een wezenlijk deel van mijn leven ging uitmaken, in mijn studententijd, deed ik "domme dingen". Vele dingen at ik nog, terwijl ik had kunnen weten, als ik maar bewuster ermee bezig geweest was (zegt mijn stemmetje nu). Dat betekent ook dat ik nog steeds gewoon schoenen en allerlei accessoires kocht die niet pasten binnen mijn ideaal. Ik wist niet beter. Of ik zocht niet beter naar info, op dat moment.

Wél gebruikte ik enkel tweedehands lederwaren van mijn oma en opa. Mijn opa stief toen ik 14 was, mijn oma toen ik 17 was. Na hun dood ben ik mij véél bewuster geworden van wat ik doe en laat. En nu kost het me ook weinig energie om alternatieven te zoeken. Eigenlijk, in die hele weg, heb ik dat wel wat losgelaten. Ik kwam enkele weken geleden nog iets tegen waar ik het helemaal niet van verwacht had, nl. gedroogd fruit van het merk delhaize, daar zit ook gelatine in verwerkt! Ik ben daar dan even niet goed van, maar ga er niet meer van wakker liggen ofzo. Ik koop ook nog steeds lederen schoenen, omdat het gewoon moeilijk is deftige schoenen te vinden waarin niets verwerkt zit wat volgens mijn idealen niet kan. Het laatste jaar let ik ook op cosmetica en wasproducten. Ik tracht producten te vermijden die getest zijn op dieren. Ik leef nu ook voornamelijk veganistisch, als ik zelf kook, maar niet extreem. Eitjes eet ik nog wel, maar enkel "happy chicken" eitjes, van bij ons thuis. Yoghurt enz ook nog enkel van notenoorsprong of soya. Zoals gezegd, opnieuw niet extreem. Op restaurant of bij vrienden, maak ik het mezelf en mijn gezelschap niet te moeilijk.

Ik geloof dat het een weg is, voor ieder persoonlijk, en bewustwording gewoon een deel van het leven is. Leven in extremen is gewoon erg moeilijk in een maatschappij waar het gebruik van die producten en materialen alledaags is.

Coach Jan: Hoe kun je volgens jou het best starten als vegetariër? 

Christel: Ik denk dat het voor iedereen wat verschillend is, afhankelijk van je doel. Je kan starten om gezondheidsredenen, daarnaast zijn er motieven als medeleven met dieren, het wereldvoedselprobleem, religieuze of spirituele redenen, of zorg voor het milieu. Mijn motieven zijn kort gezegd, gestart vanuit dierenleed, later met meer kennis van zaken uitgebreid naar het wereldvoedselprobleem en zorg voor het milieu.

Coach Jan: Kun je vis eten als vegetariër? Of waarop moet ik letten?

Christel: Er zijn ook verschillende vormen van vegetarisme

Lacto-Ovo: deze persoon eet geen vlees, vis of gevogelte, maar wel eieren, melkproducten en kaas. Dit is de meest voorkomende vorm en de meeste mensen kennen ook enkel deze vorm. Hier behoorde ik ook lang toe (muv melk dan)

Lacto: Eet geen vlees, vis, gevogelte of eieren Ovo: Eet geen vlees, vis, gevogelte en melkproducten, maar wel eieren

Pesco- en pollotariërs: Een pescotariër eet geen vlees, gevolgelte of zuivel, maar wel vis. Een pollotariër eet juist geen vlees, vis en zuivel, maar wel gevolgelte. Vele mensen kiezen voor één van deze vormen omdat ze het makkelijker vol te houden en gezonder vinden.

Veganisme: Dat is iemand die geen enkel dierlijk product of bijproduct eet en gebruikt. Ze eten voornamelijk groenten, fruit, noten, granen en peulvruchten. Dus geen vlees, vis of gevogelte, en ook geen eieren, kaas of melkproducten. Ook voedingsmiddelen waarin deze verwerkt zijn eten zij niet. Zo eten ze bijvoorbeeld niets wat met dierlijke oliën is bereid, geen mayonaise want daar zit ei in, en ook producten bepaalde E-nummers niet omdat daar bijvoorbeeld beenmerg in kan zitten. Veganisten maken ook geen gebruik van gebruiksvoorwerpen waarin dierlijke materialen zijn verwerkt. Zo draagt een veganist bijvoorbeeld geen leer (alleen katoenen schoenen en riemen, etc.) en ook geen wollen producten.

Tenslotte heb je Fruitariërs en Raw Food-aanhangers. Dit is de meest extreme vorm en zal je niet zo vaak tegenkomen (ikzelf éénmaal in mijn leven tot nog toe). Een fruitariër eet slechts fruit en noten. Ze eten niets waar een plant voor gedood moet worden, dus alleen de vruchten die geplukt kunnen worden. De redenatie is dat deze manier van eten het meest in balans en harmonie is met de aarde en de natuur. Een Raw Food aanhanger eet slechts rauw voedsel. Dus dat zijn groentes, fruit, noten en peulvruchten. Volgens hen verdwijnt de voedingswaarde uit het eten als je het kookt. Door koken verliezen de meeste groentes inderdaad een deel van hun voedingsstoffen, maar niet alles.

Waar je op moet letten is dus afhankelijk van je doel. Voor mij persoonlijk betekent het dat ik let op de etiketten van wat ik koop. Daarnaast let ik er ook op dat mijn cosmetica en wasproducten niet getest zijn op dieren en gebruik ik veelal tweedehands lederen materiaal (onder het mom van 2x dood :)).

Coach Jan: Eet jij vleesvervangers of niet? En waarom?

Christel: Héél weinig. Eens in de zoveel maanden koop ik eens een vleesvervanger. Als ik hem eens koop, heb ik altijd de intentie om hem te verwerken in mijn eten, maar gebruik ik ze niet en vries ik ze in. Gewoon, omdat ik het niet nodig heb en het zelfs vergeet. Als ik er eet, doe ik dat voornamelijk omdat mijn gezelschap in een etentje zich daar comfortabeler bij voelt. Het is nog altijd een "oei, heb jij wel genoeg eten?" in sociale aangelegenheden én dan wil ik geen moeilijke gesprekken aangaan, dan wil ik niet dat mijn manier van leven een "issue" wordt in dat sociaal gegeven.

Coach Jan: Hoe zorg jij ervoor dat je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt?

Christel: Zoals gezegd, is het voor mij geen moeilijkheid. Mijn lichaam is erop gesteld. voor mensen die vegetariër willen worden, lijkt het me zaak om voldoende ijzer en vitamine B te nemen, hetzij via voeding, hetzij via supplementen.

Coach Jan: Heb je nog een gouden tip?

Christel: Sta stil bij je "waarom" en volg je eigen tempo. Mijn weg is gaandeweg gevormd, niet té extreem ineens. Als je ouder bent, is het moeilijker je levensstijl te veranderen. Gaandeweg en stap per stap, hou je het beste vol, denk ik.

Coach Jan: Dank je wel voor je zeer helder verhaal, Christel! 

Doe mee met de Coach Jan Groep met 40 dagen zonder vlees?

In de Facebook groep van Coach Jan, stelde ik ook de vraag aan jou "waarom je minder of geen vlees eet". Ik kreeg erg mooie en duidelijke antwoorden. Vooral de documentaires Cowspiracy en FoodInc bleken enorm inspirerend te werken. Dus die documentaires zal ik alvast de komende weken bekijken.

Ook zin gekregen om jezelf uit te dagen en deel te nemen met dit experiment? Schrijf je hieronder in!