Hoogbegaafdheid en onderpresteren zijn relatief nieuwe begrippen. Mensen, zowel volwassenen als kinderen, die vaak te horen krijgen dat ze beter kunnen, dat ze lui zijn, te weinig doen voor school, ongeïnteresseerd lijken, ... zouden wel eens slimme onderpresteerders kunnen zijn.

Persoonlijk herken ik mezelf als kind in het gegeven van onderpresteren. Mijn hele lagere en middelbare schooltijd kreeg ik te horen dat ik beter kon, dat ik te weinig deed voor school. Mijn punten waren telkens met de hakken over de sloot. En het klopt ook. Ik kon beter. En voor dat onderpresteren waren heel wat redenen.

Om de begrippen "onderpresteren" en "hoogbegaafdheid" meer onder de aandacht te brengen, geef ik de komende 3 dagen graag het woord aan 3 experts in deze materie: Véronique Minnebo, Tania Gevaert en Ophélie Desmet.

Gisteren beten we de spits af met het artikel "Wat als jouw kind hoogbegaafd is? 7 tips om het evenwicht in je gezin terug te vinden (1/3)". Vandaag komt expert Tania Gevaert aan het woord: Middelmatigheid is niet OK? Aangeleerd onderpresteren ombuigen als volwassene.



In dit artikel neemt Tania Gevaert het woord en schrijft ze openhartig over haar ervaring. 

Niet alleen jonge hoogbegaafden voelen zich afgeremd, ook volwassenen worden er gek van. Ze storen zich aan hun baas die “het” niet ziet, aan collega’s die met hun ideeën weglopen omdat ze zichzelf beter kunnen verkopen, ze ontlopen kansen omdat ze te weinig overtuigd zijn van zichzelf.

Twijfel lijkt als een rode draad doorheen hun leven te lopen. Een aantal is ook heel snel uitgekeken op hun job: het gaat te traag vooruit, het nieuwtje is er vanaf, ze worden onrustig, hebben te weinig om handen, … Met als gevolg: zeer uitvoerige cv's van wel 7 pagina's, zo ook die van mij :-). Ik heb niet het meest rechtlijnige cv en toch heb ik een zeer gericht doel voor ogen en maak ik het waar, elke dag weer.

Ik hou van mijn werk, van de uitdagingen die ik op zoek én van de mensen waarmee ik in aanraking kom. Of het nu cliënten zijn of concullega's, of mensen waarmee ik samenwerk.

Lange tijd heb ik gezocht naar hoe ik mezelf kon ontplooien, hoe ik eruit kon halen wat erin zit. Enige twijfel en wat uitstellen zijn mij niet vreemd. Ik heb leren doorzetten, gedurfd en aangepakt. Ook al eens iets moeten overdoen.

Al deze ervaringen, of ze nu op werkvlak liggen of in de studie, ze hebben mij gevormd en daar ben ik trots op: dit heb ik waar gemaakt!

 

Tania, hoe kijk jij naar je ervaringen?

Zelf heb ik niet leren leren als kind/jongere. Op mijn rapport stond telkens weer: "Toon je meer!" en "Graag meer actieve deelname in de les". Ik was een eerder stil kind, school was vooral spelen. Als enig kind hield ik niet van de vakantie, dan had ik geen vriendjes. In de klas herinner ik me van elk schooljaar wel iets, maar weinig dat met de leerstof te maken heeft. Een opmerking van de juf, een lieve meester, een vriendinnetje haar persoonlijk verhaal, ... Mijn resultaten waren steeds wel zeer hoog en dus werd ik in het middelbaar doorverwezen om Latijn te gaan doen. Mijn eerste schooldag in het middelbaar schrok ik me te pletter. Ik fietste mee met de anderen van mijn klas en meldde me aan op de nieuwe school, waar al snel bleek dat ik in het verkeerde gebouw was. De Latinisten moesten naar het gebouw aan het park, wat verderop. Ik wist niet hoe ik thuis zou geraken van daar, die weg had ik niet geoefend. Gelukkig sprak ik gelijk een leerkracht aan die de groep toesprak, er was een jongen die bleek bij mij om de hoek te wonen. We fietsten daarop een jaar samen.

Als jongvolwassene...

Het secundair werd een periode van keuzes maken, Latijn bleef een constante maar de andere vakken namen een wending. Ik ging van Wetenschappen naar Grieks en daarna naar Moderne Talen waar ik bewust voor Spaans koos in plaats van Duits. Deze nieuwe uitdaging nam ik volop aan. Als 18-jarige sloot ik het middelbaar af met een maturiteitsexamen Engels en heel mooi rapport. Ik trok daarop naar Antwerpen om voor tolk te studeren. Ik werkte hard, las alle kranten, boeken en tijdschriften. Mooie samenvattingen werden er gemaakt, ik verdiepte me in grammatica en linguïstiek. Niemand was klaar voor de teleurstelling die na de examens volgde: mooie resultaten voor de talen, maar gebuisd voor de algemene vakken en dus ook voor dit jaar. Herexamens met clusters maakten dat ik 17 examens had in augustus waar ik me heel naïef op stortte. Ik maakte wat vooruitgang, kreeg van een aantal talenproffen heel mooie feedback en 14+ zodat ik me zou kunnen concentreren op de algemene vakken. Mijn gezondheid liet het in november afweten, na een aantal weken rust startte ik alsnog terug op.

In juni zocht ik werk en kreeg ik de job van verkoopster, mijn baas vroeg me wat een intelligente dame als ik kwam zoeken in zijn winkel: "ik heb het te hoog gegrepen, dus ik kom wat naar beneden en zal me hier volop inzetten." 2 jaar later had ik mijn eerste eigen zaak en stapte ik het ondernemingsleven in.

10 jaar later kwamen de eerste bedenkingen, als voorzitter van een vormingscentrum in adoptie (ik ben zelf geadopteerd, voor wie het nog niet wist) kreeg ik steeds weer mooie feedback na een lezing. Mijn aandeel in de welzijnscommissie werd onthouden. Mijn groepsessies adoptiegrootouders zaten vol. Ondertussen was ik gewoon aan het feit dat ik de advocaat van mijn kinderen was op school, in de vrije tijd. Ik las me in het contextuele gedachtengoed in, volgde trainingen met het team, verdiepte me in hoogbegaafdheid.

Opnieuw gaan studeren?

De gedachte aan studeren kwam boven: zou ik het kunnen? U werkt voltijds, hebt een veeleisend gezin, slaagde vroeger niet en heeft geen studievaardigheden... en toch wil U de studie aanvatten? Mevrouw, U beseft hopelijk wel dat dit een serieuze opleiding is!? Dat kreeg ik te horen toen ik me ging informeren om Sociaal Werk te studeren. Zij had een punt, ik borg mijn plannen terug op. Om 3 jaar later alsnog te starten, dichtbij huis en halftijds. Gewapend met een echte boekentas en het grote voornemen om elke dag te studeren. In 2006 studeerde ik af met onderscheiding en kreeg ik een staande ovatie van de docenten: een gezin in volle ontwikkeling en thuisonderwijs, gezondheidsproblemen (frozen shoulder) maar ook een grote dosis doorzetting brachten me naar dit punt.

Ik koos bewust voor de combinatie van 2 halftijdse jobs in 2 steden.Het werken met jongeren bracht me veel voldoening en de nodige uitdaging. Het adoptiewerk ernaast was nog steeds mijn ding. Ondertussen startte ik mijn praktijk op. De studiemicrobe had me te pakken, dus ik volgde jaarlijks meerdere kortlopende opleidingen. Het lijkt gekkenwerk, maar ik had deze combinatie van vele verschillende doelgroepen én studie nodig om mijn prestatie op alle vlakken hoog te houden. En dat is eigenlijk nog niet veranderd. De projecten zijn steeds meer in 1 richting komen te staan: onderpresteren. Maar toch hou ik nog steeds een volle agenda aan. Destijds ging ik als verkoopster werken en maakte ik mezelf klein om de job te krijgen. Het botste geregeld met bazen en collega's, maar ik laat me niet meer klein maken. Herken jij jezelf hierin, doe er ineens iets  aan... omdat je het waard bent!

Volwassen onderpresteerders in de therapiestoel

Meerdere uren per week werk ik met volwassenen, die komen met een vraag voor zichzelf. Naast mijn werk met kinderen en jongeren, is dit een verrijking: ik besef nog meer het belang van

1. jezelf kunnen zijn en dat mogen tonen
2. zelfontplooiing vanuit zelfvertrouwen
3. doelen durven benoemen én kunnen nastreven
4. werkvreugde vanuit hoog welbevinden en sterke betrokkenheid

Een persoon die zichzelf niet mag tonen, zijn kunnen telkens weer moet verhullen, zich moet inhouden omdat anderen zijn of haar kennis als bedreigend ervaren, die krijgt dus elke dag meerdere keren de boodschap dat die niet goed bezig is. Nochtans verwerken deze medewerkers vaak veel sneller hun taken en dan gaan ze zich vervelen. Net als die vele kinderen op school, weer die verveling.

Als jongere werd ik niet begrepen (M. 35j), op mijn huidige werk is het tempo te laag maar ik kan wel slim inzetten. Sinds kort zit ik op een andere afdeling, daar had ik veel van verwacht. Toch verveel ik me, het is louter uitvoerend werk en het biedt me geen uitdaging.

Het wachten, het ontbreken van uitdaging, weinig controle ervaren, het zijn allemaal factoren die een burn-out maar zeker ook bore-out kunnen veroorzaken. Wees alert hiervoor, durf het te erkennen en zoek naar hoe jij dit kan ombuigen.

Over Tania

Tania Gevaert is oprichter van Samen Slimmer Groeien en hoogbegaafdopvoeden.be. Ze is auteur van enkele boeken over hoogbegaafdheid en onderpresteren: De slimme onderpresteerder, haal eruit wat er in zit en Slim onderpresteren aanpakken

In het voorjaar van 2016 nam ik ook met Tania en Ophélie een podcast op. Die kun je nog steeds beluisteren: Aflevering 3: Slimme Onderpresteerders met Tania Gevaert en Ophélie Desmet.