Door een blessure in mijn rechterbeen kon ik enkele maanden in 2019 niets anders dan in de zetel te rusten. En dat is nogal frustrerend, zeker op zonnige dagen én met een todo-lijstje op de kast. Vroeger zou ik daar niet aan toegeven, ik zou gewoon doorzetten.

Maar gelukkig ben ik wat wijzer geworden en geef ik mijn lichaam voorrang. De inspiratie voor het artikel van deze week haal ik dan ook graag uit deze ervaring. In het leven worden we geconfronteerd met aangename, maar ook met onaangename ervaringen. Onze menselijke natuur bestaat erin om oplossingen te vinden voor dat wat we niet aangenaam vinden.

Van de ene zoektocht naar een oplossing, vallen we in de andere zoektocht… totdat we niet meer weten wat het oorspronkelijk probleem was waarvoor we aanvankelijk een oplossing zochten. Het zoeken is als het ware een automatische piloot geworden. En die zoektocht haalt ons voortdurend weg van dit moment, waarin het echte geluk schuilt. Wat zou er gebeuren als we stoppen met zoeken, als we niet meer alles willen oplossen en gewoon aanvaarden wat er nu is (ook al is het onaangenaam)?

In dit artikel ga ik verder in op het thema van acceptatie, volgens mij de sleutel tot echte vrijheid. 

Problemen oplossen

Ervaar jij ook de neiging om problemen te willen oplossen? Misschien bij jezelf en wellicht ook bij anderen. Kijk maar eens hoe moeilijk het is om te luisteren naar wat iemand zegt zonder het gesprek over te nemen en klaar te staan met al onze goed bedoelde oplossingen. Ik kan mij een echte probleemoplosser noemen. Op elk moment van de dag komen er nieuwe ideeën, elke ervaring geeft inspiratie voor een nieuw boek of artikel en uit alles valt wel iets te leren zodat het in de toekomst sneller, beter of mooier kan worden.

Klinkt tof hoor ik je denken … wel, ik ga dat niet ontkennen? Maar het is vooral ook erg vermoeiend en uitputtend.

In de stilteretraite van enkele weken terug én ook in de verplichte rust van de voorbije dagen merk ik pas hoe probleemoplossend ons brein is. Maar doordat ik nu even letterlijk niet kan bewegen, rem ik mezelf af en ben ik telkens bewust van het “willen oplossen”. Het straffe is dat ik vaak ook oplossingen zoek voor problemen die zich helemaal niet voordoen.

Ik herinner me een wandelmeditatie op de stilteretraite waarbij ik op een moment dacht dat het zou beginnen te regenen. Redenen genoeg om direct oplossingen te bedenken. Doordat ik in een oefening zat, was ik me bewust van mijn intentie om de oefening verder te zetten. En weet je wat? De zon brak helemaal door. Geen regen dus, geen nood aan oplossingen …

Ook in het dagdagelijkse leven zoeken we steeds naar oplossingen voor problemen die zich eigenlijk niet echt voordoen. Ik zag onlangs de documentaire “Embrace” over hoe we onrealistische ideeën hebben over ons lichaam, ingeprent door de media. Hoe we hele dagen bezig zijn met diëten, sporten, afslanken en we ons blijven schamen voor ons lichaam. Ik zag hoe ik zelf ook soms dagen, weken en maanden in de ban ben van mijn gewicht, hoe ik mezelf kwel met het stellen van gezondheidsdoelen en dan vaak teleurgesteld ben omdat ik er in slaag.

In een andere documentaire met Leonard Cohen, hoorde ik:

"I tried everything they had ... wine, women, song, money, career, drugs, art, every kind of extravagance, every kind of restraint ... Everything helped in the sense it said, 'This doesn't work. I think that's the greatest help you can get from anything is to find out it doesn’t work, because nothing works. Nothing in this human realm is meant to work. So once you can deeply appreciate that … the mind of compassion grows if you understand that everybody’s up against it."

Hoe "oplossen" ons in de problemen brengt

Het oplossen van problemen is natuurlijk prima. Het heeft ons fantastisch veel moois gebracht. Kijk maar eens rond jou, het zijn allemaal dingen die ooit een oplossing waren voor een probleem dat zich stelde. En we hoeven die vooruitgang niet te willen stoppen.

Maar het brengt ons ook écht in de problemen. Het willen oplossen van een probleem haalt onze aandacht weg van het hier en nu. Het oplossen van iets brengt de aandacht op verlangen om het in de toekomst beter te hebben dan nu. Eigenlijk zeg je dan: nu is niet ok en hopelijk is het later beter.

Maar weet je ... als je vandaag niet ok kunt zijn met wat er is, dan zul je dat wellicht later ook niet kunnen. We duwen weg wat we niet willen. Of we hunkeren naar iets (een oplossing) waardoor het allemaal beter zal worden. Dat patroon doorbreken, is volgens mij de sleutel naar echte vrijheid.

Een mooi verhaal dat dit illustreert is het verhaal van de koning dat 3 zonen had.

Het verhaal van de koning die 3 zonen had*

Er is een verhaal over een koning die drie zonen had. De eerste was knap en heel geliefd. Toen hij 21 was, liet zijn vader een paleis in de stad voor hem bouwen.

De tweede zoon was intelligent en ook heel geliefd. Toen hij 21 werd, liet zijn vader ook voor hem een paleis in de stad bouwen.

De derde zoon, knap noch intelligent, was nors en niet bepaald geliefd. Toen hij 21 was, zeiden de raadslieden van de koning: 'Er is geen plaats meer in de stad. Laat buiten de stad een paleis voor uw zoon bouwen. U kunt er een bastion van laten maken en een paar van uw wachten sturen om te verhinderen dat het wordt aangevallen door de schurken die zich buiten de stadsmuren ophouden.' En dus liet de koning zo'n paleis bouwen en stuurde een paar van zijn soldaten om het te beschermen.

Een jaar later zond de zoon een boodschap naar zijn vader: 'Ik kan hier niet wonen. De schurken zijn te sterk.' Dus zeiden de raadslieden: 'Laat nog een paleis bouwen, groter en sterker, en een kilometer of dertig van de stad en de schurken. Als hij meer soldaten heeft, zal hij aanvallen van de langstrekkende nomadenstammen gemakkelijk kunnen weerstaan.’ En dus liet de koning zo'n paleis bouwen en stuurde honderd van zijn soldaten om het te beschermen.

Een jaar later kwam er weer bericht van de zoon: 'Ik kan hier niet wonen. De stammen zijn te sterk.' Dus zeiden de raadslieden: 'Laat dan een kasteel bouwen, een groot kasteel, honderdvijftig kilometer van hier. Het moet groot genoeg zijn om vijfhonderd soldaten te kunnen herbergen en sterk genoeg om aanvallen van de naburige volken te weerstaan.’ En dus liet de koning een kasteel bouwen en stuurde vijfhonderd van zijn soldaten om het te beschermen.

Maar een jaar later zond de zoon weer een bericht naar de koning, 'Vader, de aanvallen van de naburige volken zijn te sterk en als ze een derde keer aanvallen, vrees ik voor mijn leven en dat van uw soldaten,' Hierop zei de koning tegen zijn raadslieden: 'Laat hem maar thuiskomen, dan kan hij bij mij in het paleis wonen. Want het is beter dat ik van mijn zoon leer houden dan dat ik alle energie en reserves van mijn koninkrijk aanwend om hem op afstand te houden.'

*Uit: Segal, Z.V., Williams, J.M.G. & Teasdale, J.D., (2004).
Aandachtgerichte cognitieve therapie bij depressie:
een nieuwe methode om terugval te voorkomen. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds..

Is stoppen met iets te willen oplossen dé sleutel tot vrijheid?

Ik denk het wel. Onze menselijke natuur om steeds problemen te willen oplossen die zich wel of niet voordoen, laat ons niet toe om te genieten van dit moment. Stel jezelf eens de vraag: wat is er nu dat niet ok genoeg is? Openstaan voor dat wat er zich aandient, ook al is het onaangenaam. Surfen op de golven. Mindful leven... ja, dat is volgens mij echt de sleutel tot vrijheid. Niet langer leven in het verlangen om het ooit beter te hebben maar ruimte geven aan dit moment.

Vraag: ik ben erg benieuwd naar jouw mening, dus laat van je horen in de reacties hieronder.