De vraag of jij een perfectionist bent, is wellicht een retorische vraag. Heel veel van de lezers van coachjan.be en dus ook heel veel van mijn klanten zijn perfectionisten en/of strevers. De ambitie om het goed te doen, om te streven, om grote doelen te bereiken is voor hen groot en vaak een levensopdracht. En dat perfectionisme heeft sommige van mijn klanten geen windeieren gelegd. Ja, sommigen hebben het dankzij hun drang naar perfectionisme en de wil om goed te zijn in iets, het ook echt ver geschopt in het leven. Maar of ze daarmee ook gelukkig zijn, dat is een andere kwestie. Gelukkig zijn is van een heel andere orde dan succesvol zijn. In dit artikel ga ik graag verder in op dat onderwerp en laat ik je kennismaken met Wabi Sabi.



Mijn grootste falen ooit, waar ik me soms nog voor schaam.

Mijn overgrootmoeder was een bekende concertpianiste, haar naam was Flore Levine. Ze was professor aan het conservatorium van Antwerpen en ze toerde de hele wereld rond. Dat ik er trots op ben, dat is wellicht duidelijk. Via die kant van de familie moet ik mijn pianotalent meegekregen hebben. En dat bleek al op zeer jonge leeftijd. Mijn vroegste herinnering is een moment waarop ik 3 jaar was, aan de piano thuis met mijn overgrootmoeder. Verder heb ik niet zoveel herinneringen aan haar. Maar ze heeft wel mijn leven voor een groot stuk bepaald. Ik wou en zou ook piano studeren en het ver schoppen.

Toen ik 11 jaar was, kreeg ik de kans om te spelen voor een groot publiek in Knokke. Ik zou de Moonlight Sonate brengen van Beethoven. Een prachtig werk. Ik was zo zenuwachtig. Mijn lerares had me gevraagd om het uit het hoofd te spelen, zonder partituur. Toen ik halverwege het stuk was, bedacht ik me plots: “wat zou er gebeuren moest ik nu een black-out hebben”. Die gedachte was al voldoende om het licht uit te doen… ik had een black-out. HELP! Na enkele seconden hoorde ik wat mensen schuifelen op hun stoel, ik hoorde gekuch. En ik … ik wist het niet meer. Het kwam ook niet meer terug. Mijn lerares kwam op het podium met mijn partituur, zette het voor mijn neus en bleef ook naast me zitten. Ik speelde het stuk verder op automatische piloot en stormde van het podium. Het applaus heb ik zelfs niet meer gehoord.

Ik schaamde me zo diep. Ik wist niet waar gekropen van diepe schaamte. Ik, die concertpianist zou worden, ik het pianotalent … die zo’n grote afgang maakte. Het was ellendig. Alsof dat nog niet genoeg was, kwam ik op de receptie de directeur tegen van de muziekacademie waar ik op dat moment les volgde. Hij sprak de woorden die daarna nog jaren (tot op vandaag) in mijn hoofd spoken: “Jan, geef het op.. het is niks voor jou”.

Wat? Ik … opgeven???? Ik denk het niet. Wacht maar, ik zal je eens iets laten zien.

En daar moet het oa gebeurd zijn voor mij. Ik kreeg plots een voor mij heel belangrijke missie: ik ga iedereen eens goed laten zien wat ik kan.

Uiteindelijk ben ik naar het Lemmensinstituut gegaan om muziek te studeren. Maar op een bepaalde leeftijd zag ik ook in dat het leven als concertpianist niets voor mij was. Ik was trouwens veel te jong om zo’n belangrijke studiekeuze te maken. Maar, die ene situatie was voor mij wel een heel belangrijk moment.

Soms vraag ik me af wat er zou gebeurd zijn moest die directeur gezegd hebben: “Waw Jan, goed gespeeld … en weet je, trek je niks aan van het feit dat je even een black-out had want we maken het allemaal wel eens mee. Kijk wat je eruit kunt leren." Tja, nu is het te laat … maar wellicht had mijn leven er iets anders uit gezien.

De druk van perfectionisme

Perfectionisten weten van zichzelf vaak dat ze een perfectionist zijn. Er is ook niets mis mee, behalve wanneer jij (of je omgeving) er echt last van ondervindt.

Perfectionisme uit zich in een tiental symptonen.

• Moeilijk tot keuzes komen of beslissingen nemen
• Een te groot verantwoordelijkheidsgevoel
• Drang om alles onder controle te houden
• Nooit opgeven, steeds doorzetten
• De drang naar bevestiging
• Te hoge kwaliteitseisen stellen
• Laag zelfbeeld
• Faalangst (of andere angsten)
• Piekeren en overmatig nadenken / overdenken
• Uitstelgedrag

Misschien herken je wel één of meerdere van deze symptomen. En nogmaals, het perfectionisme is geen ziekte. Integendeel… het is eigenlijk een talent. Maar wanneer je onder die drang om het altijd perfect te hebben lijdt, wanneer het je blokkeert of je wordt er ziek van (zoals burn-out), dan is het een ander verhaal.

Twee suggesties om “het perfecte van imperfectie” te waarderen.

Leren vallen en terug opstaan

In de judoles gaat bijna alle aandacht naar leren vallen. En dat is niet zomaar. We weten dat vallen nu eenmaal bij de sport hoort. De grootste kans op blessures is net wanneer je niet weet hoe je moet vallen. Er zijn zelfs heel veel verschillende valtechnieken: voorwaartse vallen (links en rechts), valbreken achterwaarts, zijwaartse vallen links en rechts en platte vallen.

Leren vallen en terug opstaan is wellicht de grootste les in judo.

Toen ik als drummer speelde in een band, had ik ooit voor dat ik mijn stokken verloor. Het was op een podium, in een volle zaal onder zeer warme spots. Het zweet overspoelde mij en mijn handen waren kletsnat. Mijn drumstok zwiepte de zaal in … en ik kon maar met 1 stok verder spelen. Ik speelde wel met 1 stok verder, maar dat was niet helemaal zoals ik het wou.

Dit is mij slechts 1 keer overkomen. De repetities daarop, zocht ik een manier om hier in de toekomst mee op te gaan. Ik kocht een stokkenhouder om te bevestigen aan een statief, en daar zaten reserve stokken in. Ik oefende in het weggooien van een stok, het nemen van een reserve stok en dus verder te spelen onder elke omstandigheid.

Wabi Sabi als Japanse levensfilosofie

Wabi komt van het woord wabiruba. Het staat voor het verlangen naar ongekunsteldheid, bescheidenheid, soberheid. En ook versimpelen, en bevrijding van de dwang van de materiële wereld. Sabi staat voor de vergankelijkheid en het nostalgische gevoel dat daarmee gepaard gaat: het besef dat alles voorbijgaat.

De samenvoeging van die twee woorden betekenen: eenvoudig leven in een tijd die voorbijgaat én dat accepteren. Aanvaarding vinden met een eenvoudig leven in tijden van verandering. Of nog anders gezegd: de schoonheid aanvaarden van het vergankelijke, het onvolmaakte.

We leven in een tijd waarin authenticiteit belangrijk gevonden wordt. Wel Wabi Sabi gaat op zoek naar de echtheid van de dingen, het is zoals het is. En dus niet zoals iets zou moeten zijn.

In alles zit imperfectie. Imperfectie is het nieuwe perfectie.

Forget your perfect offering. There is a crack in everything. That's how the light gets in. Leonard Cohen

De schoonheid van puurheid, van imperfectie, van naturel, van ruwheid

In de natuur bestaat geen “klaar en perfect”. Of anders gezegd: de natuur is perfect zoals ze is. De natuur is constant in verandering. Een bloem is mooi op elk moment van zijn bestaan. Of het nu een zaadje is, een stengel, een bloem, een verwelkt bloemetje. Elke fase heeft z’n schoonheid.

Christopher Weidner schreef het boek “Niet perfect en toch heel gelukkig”. Ik ontdekte er zijn wijze woorden: Je hoeft niet op alles een antwoord te hebben. Schoonheid zit vaak in details, in het onvolmaakte. Problemen zijn van voorbijgaande aard en veranderbaar in de tijd. En net die onvolkomenheden bewijzen dat jij uniek bent. Jouw onvolkomenheden onderscheiden je van anderen.

Wabi Sabi is een levensstijl en een levenshouding dat het moment waardeert, de waarden in het hier en nu én schoonheid vindt in het imperfecte, het onvolmaakte. Het streven naar, het proces zeg maar, is veel belangrijker dan het resultaat. Verrast worden door schoonheid waar je het niet verwacht. Kijken naar een muziekgroep en een warm gevoel krijgen wanneer ze een muziekstuk moeten stilleggen omdat iemand een fout maakt. Er helemaal mee ok zijn, als je een presentatie geeft en zenuwachtig bent en niet uit je woorden geraakt. Het is voor iedereen herkenbaar.

Laat ons de schoonheid ontdekken van de imperfectie. Wabi Sabi !

Vraag: in welk symptoom van perfectionisme herken jij je het meest en hoe ga jij leren vallen (en opstaan)?