Is het nooit goed genoeg?

Elke dag geef je het beste van jezelf: op het werk, thuis, bij vrienden of vriendinnen. Je legt de lat zo hoog omdat je niet tevreden kan zijn met half werk. Het is nooit goed genoeg, het moet juist zijn. Of sterker nog: het moet perfect zijn. Op het werk kun je het niet verdragen dat iemand ook maar het kleinste foutje zou kunnen opmerken. En thuis, wel … als iemand onverwachts op bezoek komt en er ligt ook maar een klein beetje rommel dan schaam je je dood. Dus ook dat laat je niet gebeuren: elke dag ligt het huis spik en span. Je lacht wel eens met jezelf omdat je het hele huis proper maakt net voordat de poetsvrouw binnenkomt en je de humor er wel van inziet. Maar je kan niet anders. Enkel het beste is goed genoeg. Ohja … en iets kopen is vaak een ramp. Die keuzestress is zo vermoeiend. Vooral de schrik om iets te kopen dat niet voldoet aan jouw verwachtingen. Is het dan nooit goed genoeg?

Atelofobie, ofwel de angst voor imperfectie, om niet goed genoeg te zijn voor anderen

Ik wil je zeker niet opzadelen met het zoveelste labeltje. Maar in mijn onderzoek voor dit artikel kwam ik op de term “atelofobie,”. Het is een fobie waaraan mensen lijden die leven met de angst niet goed genoeg te zijn voor anderen. Het woord atelofobie stamt van het Griekse ατελής (atelès) wat imperfect of incompleet betekent. Het is de angst om jezelf niet goed genoeg te vinden voor iemand en de angst om fouten te maken, de angst voor imperfectie. Wanneer je atelofobie hebt, dan heb je last van een zeer negatief zelfbeeld. Je ziet jezelf als mindere ten aanzien van andere mensen. Je trekt jezelf in twijfel, je piekert over wat je doet en niet doet. En je wordt letterlijk moe van jezelf en je gedachten. Vaak doen mensen met atelofobie er alles aan om een andere persoon niet kwijt te raken. Ze vervallen dan in “pleasen”, het ontzettend gepast en soms ongepast zorgen voor de ander. Ze verliezen zichzelf helemaal in het naar de zin maken van de ander en gaan hierbij ontzettend over de eigen grenzen. Soms voelen ze de eigen grenzen zelfs niet meer. Ze zijn blij wanneer de andere blij is. Ze voelen zichzelf tekortkomen als de ander verdrietig is. Deze angst voor imperfectie komt vaak voort vanuit ervaringen uit het verleden, heel vaak uit de jeugd. Het kan te maken hebben met traumatische ervaringen zoals verbaal of non-verbaal geweld (of in zeer ernstige gevallen door misbruik). Mensen met atelofobie voelen zich minderwaardig en zien zich ook als minderwaardig in de relaties die ze opbouwen. Stel dat je je hele leven als kind gehoord hebt dat je niet goed genoeg bent, dat je een zwakkeling bent (zijn vormen van verbaal geweld), dan pik je dit misschien op in je overtuigingen over jezelf. Misschien ligt ook een vorm van verlatingsangst aan de basis. Een ook dit heeft zijn oorsprong in eerdere ervaringen van je leven.

Van niet goed genoeg naar “ok-genoeg”?

Ik denk dat we het erover eens zijn dat de gedachte dat jij (of het) niet goed genoeg is, dat dat slechts een gedachte is. Het is een zeer hardnekkige gedachte, want je gelooft het vaak 100%. Maar het blijft maar een gedachte. Deze gedachte kleurt ook je emoties en vervolgens ook het gedrag dat je erbij stelt. Door te denken dat je niet goed genoeg bent, voel je je onzeker en twijfel je aan jezelf … en je doet hierdoor extra moeite om te behagen, om te pleasen. Maar wat als we de idee dat "je niet goed genoeg bent”, eens even in vraag stellen: klopt dat wel? En wat zou er gebeuren als je die gedachte - ook al was het maar even - kunt vervangen door een helpende gedachte, een helpende overtuiging? Zou er dan een kans zijn dat dat ook invloed heeft op jouw emoties en je gedrag? Het is alvast het proberen waard, dus laat ons eens kijken naar helpende gedachten

Helpende gedachten

Gedachten kleuren onze emoties, emoties zetten ons aan tot het - al dan niet - stellen van bepaald gedrag. Het is dikwijls een cirkeltje waarin we blijven rondlopen. Helpende gedachten zijn gedachten waardoor we beter met de situatie omkunnen. Ze helpen om een bepaalde hindernis te overwinnen, om een ervaring te hanteren. Voorbeelden van mijn persoonlijke helpende gedachten zijn:

niets is ooit af of perfect, alles is een proces
ik ben mild en liefdevol voor mezelf en mijn omgeving
falen bestaat niet, er is enkel feedback
beter klaar dan perfect
het is teken dat het zo moet zijn

Het zijn zinnetjes die ik tegen mezelf zeg in een moeilijke situatie. Situaties waarbij ik merk dat mijn perfectionistisch kantje in de weg staat om ook daadwerkelijk iets te doen. Of situaties waarbij ik merk dat ik een fout heb gemaakt en me hiervoor diep diep diep schaam. Wanneer ik met mijn ijzeren hamertje op mijn hoofd sla. In zo’n situaties verzacht ik, roep ik mezelf op om mildheid aan de dag te leggen en spreek ik mezelf toe met bovenstaande helpende gedachten. Het doet me ook stoppen in de vicieuze cirkel van “niet goed genoeg” en daaraan dan ook gedrag te koppelen dat me vervolgens nog dieper in de put duwt.

Wat kun je doen om minder streng te zijn voor jezelf?

Jezelf overtuigen met woorden (zoals hierboven beschreven via de helpende gedachten) is niet genoeg. Het zijn niet enkel de woorden die tellen, maar ook de daden. Wil je de lat verlagen, wil je minder streng zijn voor jezelf, dan zul je dit ook moeten doen (en niet enkel denken). Wil je dus liever zijn voor jezelf, ga dan op zoek naar hoe je dit aan jezelf ook kunt gunnen. Misschien betekent dit dat je eens een dagje naar de sauna gaat, of naar de film, of een fijne wandeling, of dat je net een afspraak afzegt en eens lekker tijd neemt voor jezelf. Vind je niks voor jezelf? Kijk dan eens wat je anderen toewenst of wat je iemand cadeau zou willen doen. Wellicht zit daar ook iets tussen dat jij verlangt ?